ભારતમાં, કેપિટલ માર્કેટ સંબંધિત સંસ્થાઓ સેબી જેવી સંચાલન સંસ્થા દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. ડિપોઝિટરી અને સ્ટૉક એક્સચેન્જ એ બે મુખ્ય પ્રકારની સંસ્થાઓ છે જે તમને ટ્રેડિંગ કરવામાં મદદ કરશે. ડિપોઝિટરી ડિમેટ એકાઉન્ટ અને સ્ટૉક એક્સચેન્જ બનાવવામાં મદદ કરે છે જે શેરના વેપારને સરળ બનાવે છે.
સ્ટૉક માર્કેટમાં રેગ્યુલેટર્સ કોણ છે?
સિક્યોરિટીઝ માર્કેટને નિયમિત કરવાની જવાબદારી આ દ્વારા શેર કરવામાં આવે છે:
- આર્થિક બાબતો વિભાગ (ડીઈએ)
- કંપની બાબતો વિભાગ (ડીસીએ)
- રિઝર્વ બેંક ઑફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઈ)
- સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઑફ ઇન્ડિયા (સેબી)
સેબી વિશે માહિતી આપો
સેબી એક્ટ 1992ની કલમ 3 હેઠળ સ્થાપિત ભારતમાં નિયમનકારી પ્રાધિકરણ છે. તેની ભૂમિકામાં શામેલ છે–
- સિક્યોરિટીઝમાં રોકાણકારોના હિતોને સુરક્ષિત કરવું
- સિક્યોરિટીઝ માર્કેટના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવું
- સિક્યોરિટીઝ માર્કેટનું નિયમન
ડિપોઝિટરી અને ડિપોઝિટરી ભાગીદાર (DP) શું છે?(DP)?
એક ડિપોઝિટરી એ એક સંસ્થા છે જેમાં નોંધાયેલ ડિપોઝિટરી પાર્ટીસિપન્ટ્સ દ્વારા રોકાણકારોની વિનંતી પર ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં રોકાણકારોની સિક્યોરિટી (જેમ કે શેર, ડિબેન્ચર્સ, બોન્ડ્સ, સરકારી સિક્યોરિટીઝ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ એકમો વગેરે) હોલ્ડ કરે છે. તે સિક્યોરિટીઝમાં ટ્રાન્ઝૅક્શન સંબંધિત સેવાઓ પણ રજૂ કરે છે. વર્તમાન સમયમાં બે ડિપોઝિટરી જેમ કે. નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી લિમિટેડ (NSDL) અને સેન્ટ્રલ ડિપોઝિટરી સર્વિસેજ (ઇન્ડિયા) લિમિટેડ (CDSL) SEBI સાથે રજિસ્ટર્ડ છે. ડિપોઝિટરી સહભાગી એ રોકાણકારોને તેની સેવાઓ આપે છે, માટે ડિપોઝિટરી દ્વારા નિમણૂક કરવામાં આવેલ એક એજન્ટ છે. દા.ત.: બેંકો, નાણાંકીય સંસ્થાઓ અને SEBI રજિસ્ટર્ડ ટ્રેડિંગ મેમ્બર્સ.એન્જલ બ્રોકિંગ CDSL સાથે રજિસ્ટર્ડ એક ડિપોઝિટરી પાર્ટીસિપન્ટ્સ છે.
તમારે ડીપીમાં શું શોધવું જોઈએ?
- સૌથી ઓછા ટ્રાન્ઝૅક્શન ચાર્જીસ
- ડિમેટથી પૂલ અથવા અન્ય કોઈ ડિમેટમાં ન્યૂનતમ ટ્રાન્સફર ચાર્જીસ
- જો શેર પૂલ એકાઉન્ટમાં રાખવામાં આવે તો કોઈ ચાર્જીસ નથી
- કોઈ અલગ ડિમેટ એકાઉન્ટની જરૂર નથી
- પૂલ એકાઉન્ટમાં રાખવામાં આવેલા શેરોને ટ્રેડિંગ માટે માર્જિન તરીકે ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપે છે
- T+4 દિવસ સુધી કોઈ વ્યાજ લેવામાં આવતું નથી જ્યાં ‘T’ વેપાર દિવસ માટે છે
