ద్వితీయ మార్కెట్లో ట్రేడింగ్ మరియు సెటిల్మెంట్ ప్రాసెస్ బ్రోకర్ లేదా సబ్-బ్రోకర్ ఎంపికతో ప్రారంభమవుతుంది మరియు షేర్ల సెటిల్‌మెంట్‌తో ముగుస్తుంది. ద్వితీయ-మార్కెట్ ట్రేడింగ్ కోసం, మీరు ఒక బ్రోకింగ్ హౌస్ లేదా బ్యాంక్‌తో డిమెటీరియలైజ్డ్ (డిమాట్) అకౌంట్‌ను తెరవడం అనేది మొదట అవసరం. ఒకసారి మీ అకౌంట్ యాక్టివ్ అయిన తర్వాత, మీరు సెక్యూరిటీలను కొనుగోలు చేయవచ్చు లేదా అమ్మవచ్చు. ఒకసారి మీ ఆర్డర్ అమలు చేయబడిన తర్వాత, మరియు మీ ట్రేడ్ సెటిల్ చేయబడినప్పుడు మీరు ఒక కాంట్రాక్ట్ నోట్ పొందుతారు
ట్రేడ్ సెటిల్మెంట్ అంటే ఏమిటి?
ట్రేడ్ సెటిల్మెంట్ అనేది ట్రాన్సాక్షన్ యొక్క తుది దశలో వచ్చే రెండు మార్గాల ప్రాసెస్. కొనుగోలుదారు సెక్యూరిటీలు అందుకున్న తర్వాత మరియు విక్రేత దాని కోసం చెల్లింపును పొందిన తర్వాత, వ్యాపారం సెటిల్ చేయబడుతుంది. అధికారిక డీల్ లావాదేవీ తేదీన జరిగినప్పుడు, సెటిల్మెంట్ తేదీ అంటే తుది యాజమాన్యం బదిలీ చేయబడినప్పుడు. ట్రాన్సాక్షన్ తేదీ ఎప్పుడూ మార్చబడదు మరియు అది ‘T’ అక్షరంతో సూచించబడుతుంది. తుది సెటిల్మెంట్ అదే రోజున తప్పనిసరిగా సంభవించదు. సెటిల్మెంట్ రోజు సాధారణంగా T+2.
ఇంతకుముందు, సెక్యూరిటీలు భౌతిక ఫార్మాట్‌లో నిర్వహించబడినప్పుడు, అసలు ట్రాన్సాక్షన్ తర్వాత ఒక ట్రేడ్‌ను సెటిల్ చేయడానికి ఐదు రోజులు పట్టింది. సర్టిఫికెట్ల రూపంలో వచ్చి పోస్ట్ ద్వారా డెలివరీ చేయబడిన సెక్యూరిటీలను అందుకున్న తర్వాత చెక్కులలో పెట్టుబడిదారులు చెల్లింపు చేశారు. ఈ ఆలస్యం ధరల్లో వ్యత్యాసాలు, ప్రమాదాలు కలిగించింది మరియు అధిక ఖర్చు జరిగింది. లావాదేవీ ఆలస్యాన్ని నియంత్రించడానికి, లావాదేవీ పూర్తి చేయవలసిన తేదీని సెట్ చేయడానికి మార్కెట్ నియంత్రణదారులు నిర్ణయించుకున్నారు. కాగితం పని కారణంగా, గతంలో T+5 గా ఉండే సెటిల్మెంట్ తేదీ, ఇప్పుడు కంప్యూటరైజేషన్ తర్వాత T+2 కు తగ్గించబడింది.
స్టాక్ మార్కెట్లో సెటిల్మెంట్ల రకాలు:
స్టాక్ మార్కెట్లో వాణిజ్య సెటిల్మెంట్లు విస్తృతంగా రెండుగా వర్గీకరించబడ్డాయి:
- స్పాట్ సెటిల్మెంట్ – ఇది T+2 యొక్క రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ ప్రిన్సిపుల్ తర్వాత వెంటనే సెటిల్మెంట్ చేయబడుతుంది.
- ఫార్వర్డ్ సెటిల్మెంట్ – ఇది మీరు భవిష్యత్తు తేదీలో వ్యాపారాన్ని సెటిల్ చేయడానికి అంగీకరించినప్పుడు జరుగుతుంది, అది T+5 లేదా T+7 కావచ్చు.
రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ అంటే ఏమిటి?
ఒక రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ అనేది వ్యాపారం యొక్క తదుపరి రోజుల్లో చేయబడే ఒక సెటిల్మెంట్. ఒక రోలింగ్ సెటిల్మెంట్లో, ట్రేడ్స్ T + 2 రోజుల్లో సెటిల్ చేయబడతాయి, అంటే రెండవ పని రోజు డీల్స్ సెటిల్ చేయబడతాయి అని అర్ధం. ఇందులో శనివారం మరియు ఆదివారం, బ్యాంక్ సెలవులు మరియు ఎక్స్ఛేంజ్ సెలవులు మినహాయించబడతాయి. కాబట్టి, ఒకవేళ బుధవారం ఒక వ్యాపారం నిర్వహించబడితే, అది శుక్రవారం సెటిల్ చేయబడుతుంది. అదేవిధంగా, మీరు శుక్రవారం ఒక స్టాక్ కొనుగోలు చేస్తే, బ్రోకర్ వెంటనే మీ అకౌంట్ నుండి అదే రోజు మొత్తం పెట్టుబడి ఖర్చును తగ్గిస్తారు, కానీ మీరు మంగళవారం నాడు షేర్లను అందుకుంటారు. సెటిల్మెంట్ రోజు కూడా మీరు రికార్డ్ వాటాదారుగా మారిన రోజు.
డివిడెండ్లు సంపాదించాలని చూస్తున్న పెట్టుబడిదారులకు సెటిల్మెంట్ రోజు అవసరం. కొనుగోలుదారు కంపెనీ నుండి డివిడెండ్ పొందాలనుకుంటే, అప్పుడు అతను లాభం రికార్డ్ తేదీకి ముందు వ్యాపారాన్ని సెటిల్ చేయాలి.
బిఎస్ఇలో రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ నియమాలు:
- బాంబే స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ (బిఎస్ఇ)లో, ఈక్విటీ విభాగంలోని సెక్యూరిటీలు అన్నీ T +2 రోజుల్లో సెటిల్ చేయబడతాయి.
- రిటైల్ పెట్టుబడిదారుల కోసం ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలు మరియు ఫిక్స్డ్ ఆదాయ సెక్యూరిటీలు కూడా T + 2 రోజుల్లో సెటిల్ చేయబడతాయి.
- డబ్బులు మరియు సెక్యూరిటీల పే-ఇన్ మరియు పేఔట్ అదే రోజున పూర్తి చేయవలసి ఉంటుంది.
- బిఎస్ఇ నిధులు మరియు సెక్యూరిటీల చెల్లింపును పూర్తి చేసిన తర్వాత క్లయింట్ ద్వారా సెక్యూరిటీల డెలివరీ మరియు చెల్లింపు ఒక పని రోజులోపు చేయబడవలసి ఉంటుంది.
ఎన్ఎస్ఇ పై సెటిల్మెంట్ సైకిల్:
నేషనల్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ (ఎన్ఎస్ఇ) పై రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ల సైకిల్ క్రింద ఇవ్వబడింది:
| యాక్టివిటీ | పని రోజులు |
| రోలింగ్ సెటిల్మెంట్ ట్రేడింగ్ | T |
| కస్టోడియల్ నిర్ధారణ మరియు డెలివరీ ఉత్పత్తితో సహా క్లియరింగ్ | T+1 |
| సెక్యూరిటీలు మరియు ఫండ్స్ పే-ఇన్ మరియు పే-అవుట్ ద్వారా సెటిల్మెంట్ | T+2 |
| సెటిల్మెంట్ తర్వాత వేలం | T+2 |
| వేలం సెటిల్మెంట్ | T+3 |
| చెడ్డ డెలివరీల కోసం రిపోర్టింగ్ | T+4 |
| రెక్టిఫైడ్ చెడ్డ డెలివరీల యొక్క పే-ఇన్ మరియు పే-అవుట్ | T+6 |
| చెడు డెలివరీల యొక్క రీ-రిపోర్టింగ్ | T+8 |
| తిరిగి-చెడు డెలివరీలు మూసివేయడం | T+9 |
పే-ఇన్ మరియు పే-అవుట్ అంటే ఏమిటి:
కొనుగోలుదారు స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ కు నిధులను పంపిన, మరియు విక్రేత సెక్యూరిటీలను పంపిన రోజు పే ఇన్ అవుతుంది. స్టాక్ ఎక్స్చేంజ్ విక్రేతకు నిధులను మరియు కొనుగోలుదారుకు కొనుగోలు చేసిన వాటాలను అందించే రోజు పే అవుట్ అవుతుంది.
చెడు డెలివరీ అంటే ఏమిటి?
ఒక చెడు పంపిణీ అంటే ఎక్స్ఛేంజ్ యొక్క నిబంధనలకు అనుగుణంగా లేకపోవడం వలన షేర్లు బదిలీ పూర్తి చేయబడనప్పుడు.
ముగింపు:
స్టాక్ ఎక్స్చేంజ్ లో క్రమం తప్పకుండా ఒక గణనీయమైన పరిమాణం వ్యాపారం చేయబడుతుంది. ప్రతి వాణిజ్యం సులభంగా నిర్వహించబడటానికి, ఈ ప్రక్రియలు అనుసరించబడతాయి. తెలివైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికి ఒక పెట్టుబడిదారు, వీటిని వ్యాపారం చేయడానికి ముందు తెలుసుకోవడం అవసరం.
